Een goede sociale veiligheid is voor leerlingen dé basis om tot leren te komen. Daarom wil je als schoolleider investeren in een sterk pedagogisch klimaat. Het merendeel van de leerlingen zal het gewenste gedrag automatisch overnemen, maar zo’n 5 á 10 procent van de leerlingen heeft (iets) meer nodig dan de basisondersteuning. Handelingsgericht werken of de hgw-cyclus is een effectieve, oplossingsgerichte werkwijze, waarmee je het onderwijs beter kunt afstemmen op individuele leerlingen. Zo kan ook deze groep leerlingen meebewegen met wat de school van ze vraagt.
Sociale veiligheid
Je bent met jouw team goed op weg om de sociale veiligheid op school te verbeteren. De ouders zijn aan boord en jullie hebben geïnvesteerd in het verbeteren van het onderwijs en het pedagogisch klimaat. Toch is er een klein groepje leerlingen dat nog steeds voor onrust zorgt en op een negatieve manier de aandacht trekt in de klas. Wat te doen?
- Benader het ongewenste gedrag als een afstemmingsprobleem
Handelingsgericht werken gaat ervanuit dat ongewenst gedrag voortkomt uit een afstemmingsprobleem. Een leerling kan niet voldoen aan de eisen, omdat de omgeving nog niet goed genoeg op zijn of haar onderwijsbehoeften is afgestemd. Anders gezegd, als je wilt dat een zaadje tot bloei komt, dan zul je moeten zorgen voor een vruchtbare bodem, voldoende zonlicht en water. De cyclus handelingsgericht werken of hgw-cyclus helpt je begrijpen welke potgrond (onderwijsbehoeften) een zaadje (individuele leerling) nodig heeft.
- Ga systematisch en planmatig te werk
Een bekende valkuil is dat een leraar bepaald gedrag bij een leerling waarneemt en vanuit zijn of haar expertise meteen gaat handelen. Het overslaan van de analyse-fase kan ertoe leiden dat je de verkeerde interventie toepast. Onder hetzelfde gedrag kan namelijk een verschillende onderwijsbehoefte liggen. Druk gedrag kan bijvoorbeeld duiden op ADHD, (hoog)begaafdheid of een probleem in de thuissituatie, waardoor je respectievelijk prikkels wilt verminderen, het leerstofaanbod moet aanpassen, of wilt investeren in de relatie. Ga daarom altijd systematisch en planmatig te werk!
Noëlle Pameijer is de grondlegster van handelingsgericht werken. Op haar website vind je de 7 uitgangspunten en 4 fasen (signaleren, analyseren, plannen en realiseren) van de cyclus handelingsgericht werken of hgw-cyclus. - Lukt het niet om grip te krijgen? Ga terug naar de basis
Zijn er relatief veel leerlingen in één klas die ongewenst gedrag vertonen? Of lukt het niet om samen met individuele leerlingen en hun ouders de gewenste situatie te bereiken? Blijf dan niet hgw-en tot je een ons weegt, maar ga terug naar de basis (het pedagogisch klimaat en klassenmanagement) en/of zoek professionele ondersteuning. Bijvoorbeeld in de vorm van handelingsgerichte diagnostiek of door een interventie voor de hele groep.
Versterk de sociale veiligheid op school met Impact op gedrag
Om schoolleiders te helpen bij het versterken van het sociale veiligheid en pedagogisch klimaat op school ontwierpen we bij 1801 het programma Impact op gedrag. Dit programma omvat verschillende modules die je de tools en inzichten bieden die je nodig hebt om effectief aan de slag te gaan. Wil je hier meer over weten? Bekijk dan eens onze gratis brochure Impact op gedrag.
