Rekenvaardigheid verbeteren in het primair onderwijs
Veel schoolleiders willen op hun school de opbrengsten rekenvaardigheid verbeteren, maar lopen daarbij tegen problemen aan. Ze zien bijvoorbeeld dat minder leerlingen dan gewenst referentieniveau 1S halen, terwijl de teamleden hard werken. Of het ontbreekt aan inzicht: Wat is de onderwijsbehoefte en ontwikkeling van onze leerlingen? Hebben de leerkrachten voldoende didactische vaardigheden om de instructie aan te laten sluiten bij de rekenontwikkeling van de leerlingen in de groep? En wat zijn bewezen effectieve manieren om de basisvaardigheden rekenen te verbeteren?
Het zijn vraagstukken die je als schoolleider flink kunnen bezighouden. Maar wat de situatie op jouw basisschool ook is, in dit blog lees je waar kansen voor het grijpen liggen. Oftewel, aan welke 8 knoppen jij en je team kunnen draaien om het rekenonderwijs op jullie school snel naar een hoger niveau te brengen.
Het belang van rekenen op de basisschool
Basisvaardigheden verbeteren
Goed rekenonderwijs op jouw basisschool is van groot belang om ten minste twee redenen:
- Het is een van de kerndoelen van het onderwijs om leerlingen functioneel gecijferd te krijgen. Kinderen die goed leren rekenen op de basisschool kunnen zich later, als burger in de maatschappij, zelfstandig redden in veel voorkomende situaties in het dagelijks leven.
- Rekenen is onderdeel van de basisvaardigheden. Dat betekent dat rekenen een kernvak is, dat mede de uitstroom bepaalt richting het voortgezet onderwijs. Goed rekenonderwijs is daarmee een belangrijke voorwaarde voor kansengelijkheid en de keuze voor een passende vervolgschool voor álle leerlingen van jouw school.
Veel voorkomende problemen
Gezien het bovenstaande wil je als schoolleider dat de basisvaardigheden rekenen een belangrijke pijler zijn van jouw school. Toch valt het in de praktijk niet altijd mee om goed rekenonderwijs te kunnen garanderen en borgen. Wellicht ervaart jouw team werk- en tijdsdruk door een tekort aan (gekwalificeerde) leraren en/of relatief veel leerlingen die de rekendoelen niet halen. Misschien heeft de school subsidie gekregen, maar twijfel je hoe je deze zo effectief mogelijk kunt inzetten. Het kan ook zijn dat jij en je team na (jaren van) tegenvallende Cito-resultaten niet meer weten wat er precies moet gebeuren om de opbrengsten rekenvaardigheid te verbeteren.
Kansen om de basisvaardigheid rekenen te verbeteren
Wat je zorgen als schoolleider ook zijn, de volgende 8 succescriteria gaan je beslist helpen om structureel de rekenvaardigheid te verbeteren op jouw school. Dit zijn de knoppen waaraan jij en je team kunnen draaien om het tij ten goede te keren:
- Kracht van de leerkracht
- Effectieve onderwijstijd
- Aanbod van rekenonderwijs
- Kwaliteit van instructie en didactiek
- Oefenen en oefenvormen
- Eigenaarschap leerlingen
- Positieve leeromgeving
- Voorbereiding doorstroomtoets
Lees snel verder hoe je dit aanpakt.
-
Kracht van de leerkracht
De (kracht van de) leerkracht doet ertoe! Goed rekenonderwijs valt of staat met effectieve leraren die de juiste dingen doen en een positieve houding hebben ten opzichte van het rekenen. De schoolleider is zichtbaar en betrokken, en zorgt voor de juiste ondersteuning van het voltallige lerarenteam. Lees ook het blog ‘EDI: Didactische vaardigheden verbeteren van leraren’. -
Effectieve onderwijstijd
Effectieve onderwijstijd is laaghangend fruit als je de opbrengsten rekenvaardigheid wilt verbeteren. Zeker wanneer een groot deel van de leerlingen op jouw school rekenproblemen ervaart of hun rekendoelen niet halen. Of wanneer jouw team te maken heeft met een hoge werk- en tijdsdruk door te weinig (gekwalificeerde) leraren. Effectieve klassenorganisatie zorgt ervoor dat er geen waardevolle rekentijd weglekt doordat er bijvoorbeeld veel tijd besteed moet worden aan orde houden. Eén uur rekentijd is ook echt één uur rekentijd. -
Aanbod van rekenonderwijs
Zijn er relatief veel leerlingen die de rekendoelen niet behalen? Zijn of blijven de rekenopbrengsten op jouw school structureel te laag? Dan is er meer effectieve onderwijstijd nodig. Je zult in dat geval extra tijd moeten inroosteren voor rekenen. Ook is het dan heel belangrijk om goede afspraken te maken over aan te bieden strategieën en het gebruik van rekentaal. Bovendien is het belangrijk om de resultaten goed te analyseren, zodat duidelijk wordt waar extra op moet worden ingezet. Mogelijk blijven de resultaten op een bepaald domein (zoals meten) achter of is er specifieke aandacht nodig voor automatiseren of contextopgaven aanpakken. -
Kwaliteit van instructie en didactiek
Als je de opbrengsten rekenvaardigheid wilt verbeteren, moet de kwaliteit van het rekenonderwijs goed zijn. Bevatten rekenlessen de juiste ingrediënten? Ook de kwaliteit van de instructies is belangrijk. Maakt de leerkracht goed gebruik van het hoofdlijnenmodel, het handelingsmodel en het drieslagmodel? Heeft de leerkracht goed zicht op de leerlijnen? Zijn alle leerlingen betrokken? Kennen zij het doel van de les? Stemt de leerkracht de les af op de verschillende onderwijsbehoeften van de leerlingen?
Door vóór de les een som te geven om op de wisbordjes uit te werken (10 minuten), controleert de leerkracht of leerlingen de stof begrijpen. Na een korte instructie zet de leerkracht vervolgens de grote groep aan het werk (10 minuten). Daarna geeft de leerkracht met verlengde en verdiepte instructie extra aandacht aan zwakke én sterke rekenaars (beide 10 minuten). Meer tips lees je in het blog ‘EDI: Didactische vaardigheden verbeteren van leraren’. -
Oefenen en oefenvormen
Om de rekenvaardigheid te verbeteren is het belangrijk dat leerlingen ruimte krijgen om doelgericht met het rekenen te oefenen. Het integreren van coöperatieve werkvormen in elke rekenles is om die reden een goed idee. Hiermee betrek je alle leerlingen, versterk je de sociale cohesie (doordat kinderen van en met elkaar leren) en vergroot je het leerplezier. Daarnaast is begeleide inoefening onmisbaar, met name voor zwakke rekenaars. Deze overdracht van leerkracht naar leerling wordt in de praktijk echter soms overgeslagen. Het kan nodig zijn om handelingsverlegen leraren hierin te coachen. Er ligt een taak voor de schoolleider om dit te herkennen en te faciliteren. -
Eigenaarschap leerlingen
Maak het leren zichtbaar voor leerlingen: Wat kan ik al? Wat heb ik niet goed gedaan? En, waar heb ik de leerkracht bij nodig? Dit inzicht is voor alle leerlingen, sterke én zwakke rekenaars, heel belangrijk. Als schoolleider wil je meer eigenaarschap binnen je school stimuleren, omdat je leerlingen op deze manier vaardigheden leert waar zij later echt iets aan hebben. -
Positieve leeromgeving
Een positieve leeromgeving is een onmisbaar onderdeel van klassenmanagement en een goed pedagogisch schoolklimaat. De hele school straalt uit dat fouten maken mag (moet!) om te kunnen leren. Leraren hebben een positieve en functionele houding ten opzichte van rekenen – leggen de verbinding met de maatschappij – en geven met name feedback op het proces (de vaardigheid) in plaats van het resultaat. Bijvoorbeeld: Welke strategie heb je gebruikt? Waarom was dit een goede strategie? Of, wat kan er beter? Een goed antwoord betekent namelijk niet automatisch dat een leerling de stof ook beheerst. -
Voorbereiding doorstroomtoets
De doorstroomtoets die aan het einde van groep 8 wordt afgenomen speelt een cruciale rol bij de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs. Het is belangrijk om leerlingen en ouders hierover goed te informeren en om leerlingen hier tijdig op voor te bereiden. Bijvoorbeeld door te werken met een up-to-date rekenmethode en door leerlingen in alle groepen gedurende het hele jaar te trainen in zaken als aanpakgedrag, nauwkeurigheid en het gebruik van uitrekenpapier.
Opbrengsten rekenvaardigheid verbeteren samen met 1801
1801 jeugd & onderwijsadvies ondersteunt schoolleiders en leraren onder meer met onderbouwde analyses, interventies op maat en (individuele) training on the job. Onze trajecten ondersteunen jou en je team waar nodig en zorgen voor duurzame verandering; hogere opbrengsten rekenvaardigheid nu én in de toekomst. Wil je weten hoe 1801 jou en je team kan helpen professionaliseren of heb je een vraag? Vraag dan nu een vrijblijvend adviesgesprek aan. De specialisten van 1801 staan voor je klaar.
