Wil jij op jouw school de basisvaardigheden verbeteren? Bijvoorbeeld door de didactische instructievaardigheden te verbeteren van de leerkrachten met Expliciete Directe Instructie (EDI), model Doordacht Passend Lesmodel (DPL) of een combinatie van verschillende instructiemodellen? Goed idee! In dit blog lees je wat het effect hiervan is op leerlingen, leerkrachten, het team én de leeropbrengsten. Ook lees je hoe je in 4 stappen instructiemodel EDI kunt implementeren en hoe jij dit vanuit jouw rol als schoolleider optimaal kunt ondersteunen.
Waarom didactische vaardigheden van leerkrachten verbeteren?
Leerkrachten in het basisonderwijs die hun didactische vaardigheden verbeteren zijn effectiever in het geven van instructie. Dit zorgt voor tijdwinst (verlaging van de werkdruk), meer plezier in het lesgeven én beter zicht op de beheersing van het lesdoel.
Ook leerlingen profiteren van goede didactische vaardigheden van leerkrachten. Leerlingen die door leerkrachten in het basisonderwijs (inter)actief bij de les worden betrokken, zijn zich beter bewust waar zij goed in zijn en wat zij nog kunnen leren.
Expliciete Directe Instructie (EDI) biedt leerkrachten de mogelijkheid om kennis over te brengen en om leerlingen feedback te geven op het lesdoel en de metacognitie (het leren leren). Deze vaardigheden hebben leerlingen nodig om zich later zelfstandig te kunnen redden als (kritische) burger in een kenniseconomie. Tot slot zullen de resultaten binnen de hele school duurzaam verbeteren door het verbeteren van de didactische instructievaardigheden van leerkrachten met EDI.
Wat is Expliciete Directe Instructie (EDI)?
Expliciete Directe Instructie (EDI) is een effectieve manier om leerlingen de leerstof succesvol aan te leren. De didactische vaardigheden van leerkrachten in het basisonderwijs spelen hierbij een sleutelrol. De belangrijkste doelen van EDI zijn:
- De leerling werkt harder dan de leerkracht
EDI gaat ervanuit dat leerlingen het best leren als zij gelijk (inter)actief meedoen met de instructie en zoveel mogelijk zelf of samen doen.
- De leerkracht laat leerlingen gefaseerd los
De leerkracht controleert voortdurend (controle van begrip-vragen) of leerlingen aan het leren zijn en in welke mate zij de leerstof beheersen. De leerkracht laat individuele leerlingen stapsgewijs los tijdens de instructie.
- De leerkracht heeft hoge verwachtingen
Veel onderzoek wijst uit dat als je als leerkracht hoge verwachtingen hebt van jouw leerlingen dat dit een positief effect heeft op het leren. Dit betekent dat leerlingen veel zelf de kansen krijgen tijdens de instructie om aan de slag te gaan met het lesdoel. En dat leerlingen instructie krijgen wanneer zij het lesdoel niet of nog niet beheersen. Daarnaast is het erg krachtig om als leerkracht feedback op het proces te geven en niet alleen op het eindresultaat. Zodat leerlingen bewust worden waar zij goed in zijn en waar zij nog beter in kunnen worden.
- De leerkracht geeft instructie op maat
Een effectieve leerkracht geeft doelgerichte (verlengde) instructie op maat aan leerlingen die dat nodig hebben. De leerkracht is de professional, die net als de leerlingen eerst zelf nadenkt en durft af te wijken van de methode. Deze is immers geschreven voor de gemiddelde leerling en kan zwakke en sterke leerlingen tekort doen.
Hoe werkt Expliciete Directe Instructie (EDI)?
Expliciete Directe Instructie (EDI) bestaat uit een aantal vaste lesonderdelen, aangevuld met beproefde technieken (zoals herhalen, betrekken en activeren). Het is belangrijk dat leerkrachten begrijpen waarom EDI belangrijk is en zelf experimenteren met verschillende middelen om hun doelen te bereiken.
Bij 1801 onderscheiden we 4 fasen van EDI die leerkrachten in de praktijk kunnen toepassen om hun didactische instructievaardigheden te verbeteren:
-
Voorkennis
Voor het begin van elke les checkt de leerkracht snel of leerlingen de benodigde basiskennis hebben door ze een paar sommen te geven of iets te laten opschrijven op het wisbordje. Zo weet de leerkracht of hij of zij vooruit kan of een stap terug moet. - Lesdoel
De leerkracht maakt het lesdoel concreet en zorgt dat dit zichtbaar is in de klas (met eventueel een voorbeeldsom). Bijvoorbeeld: ‘Ik kan de oppervlakte van een rechthoek uitrekenen’.
- Ik, wij, jullie, jij-fase
In de ik-fase laat de leerkracht zien op welke manier het lesdoel beheerst wordt en modelt de leerkracht dit. In de wij-fase doet de leerkracht precies hetzelfde maar dan samen met de leerlingen. In de jullie- en jij-fase gaan de leerlingen aan de slag met het lesdoel onder begeleiding van de leerkracht. Tijdens deze fases vraagt de leerkracht continu naar het proces (controle van begrip) en kunnen leerlingen doormiddel van onder andere wisbordjes het proces laten zien aan de leerkracht. Op deze manier worden de leerlingen zich bewuster van het proces. - Verlengde of verrijking instructie
De leerkracht geeft doelgerichte (verlengde) instructie aan leerlingen die het lesdoel nog niet beheersen. Leerlingen die moeite hebben met het behalen van het lesdoel krijgen extra ondersteuning, sterke leerlingen extra uitdaging. Door op deze manier instructie te geven ontstaat er meer tijd voor de leerkracht om ook instructie te geven aan de leerlingen die werken met de verrijking van het lesdoel.
EDI implementeren op jouw school
Het begint met de juiste mindset
Het implementeren van Expliciete Directe Instructie op jouw school is niet moeilijk. Het vraagt wel om een andere mindset dan je als schoolleider (en leerkracht) wellicht gewend bent.
Het invoeren van EDI gaat in 4 stappen:
- Stap 1: Intake
Wat is de vraag van jouw school? Waarom willen jullie met EDI aan de slag? Het is belangrijk dat de urgentie in de hele organisatie wordt gevoeld. Daarnaast is het belangrijk om duidelijk te hebben welke doelen de school wil bereiken met dit traject.
- Stap 2: Stuurteam
Na de intake maken wij in samenspraak met de school een stuurteam die bestaat uit leerkrachten en MT lid. Op deze manier willen wij een afspiegeling van de school in het stuurteam hebben. In dit stuurteam zullen wij regelmatig veranderkundig kijken naar het traject. Het stuurteam zal de onderwijsadviseur op de hoogte houden van de kansen en krachten van het traject. Daarnaast zal de onderwijsadviseur de stuurteam leden trainen in het uitvoeren van observaties en het veranderkundig stimuleren van het traject. Zodat er uiteindelijk een duurzame verandering zal plaats vinden waardoor het team een blauwdruk krijgt op welke manier zij in de toekomst verandertrajecten kunnen aangaan.
- Stap 3: Nulmeting
Om te weten waar je als team staat, worden alle leerkrachten geobserveerd tijdens een (reken)instructie. In het nagesprek komt aan bod wat zij al goed doen en waar kansen liggen.
- Stap 4: Studiedag
Om duurzame verandering te bewerkstelligen is het belangrijk om te kiezen voor een cyclische aanpak met op gezette tijden een (begeleide) studiedag(deel) voor het hele team. Tijdens deze studiedagen ga je met het team actief aan de slag met de theorie van EDI en zorg je dat leerkrachten meteen de volgende dag aan de slag kunnen met nieuwe inzichten en vaardigheden.
Ondersteuning bieden als schoolleider
Als schoolleider kun je veel doen om leerkrachten te ondersteunen bij de implementatie en borging van EDI binnen de school. Je kunt bijvoorbeeld:
- In kaart brengen wat de huidige en de gewenste situatie is op het gebied van instructie
- Verantwoordelijkheid en autonomie geven en deze laag in de organisatie beleggen
- Knopen doorhakken waar dat nodig is
- Afspraken vastleggen in de kwaliteitskaart (beleid) en elkaar aanspreken op de naleving ervan
- Periodiek de thermometer in de organisatie steken: waar staan we nu
- Regelmatig terugkijken en benadrukken wat er al is bereikt (maak het inzichtelijk en visueel)
- Vertrouwen geven en waardering uitspreken
Didactische vaardigheden verbeteren met EDI samen met 1801
Wil jij de basisvaardigheden op jouw school verbeteren? En ben je ervan overtuigd dat de sleutel hiervoor ligt in verdere professionalisering en het verbeteren van de didactische instructievaardigheden van jouw team met behulp van EDI? Vraag eens een vrijblijvend adviesgesprek aan. De specialisten van 1801 staan voor je klaar.
