Zie je een generatiekloof of een nieuwperspectief?

Dit interview met Daniëlle Schreurs over generaties in het onderwijs verscheen eerder in 1801 Magazine.

In het onderwijs kom je vrijwel alle generaties tegen: van babyboomers tot Gen Alpha. Volgens trendwatcher en toekomstonderzoeker Daniëlle Schreurs bepaal je zelf of je een generatiekloof ervaart of openstaat voor een nieuw perspectief. “Je verdiepen in de belevingswereld van een andere generatie kan je veel brengen.”

Wie heeft eerdere generaties niet horen verzuchten: ‘De jeugd van tegenwoordig…’? Volgens Daniëlle stammen dergelijke opmerkingen al uit de tijd van Socrates. “Ieder mens wordt mede gevormd door de tijd waarin hij of zij opgroeit. En tijden veranderen. Daarbij zijn het de jongeren die vaak als eerste ter discussie stellen wat volwassenen normaal vinden. Zo maakt elke nieuwe generatie zich wel ergens druk over; vrouwenrechten, werkeloosheid, kernwapens, #MeToo, Black Lives Matter, de klimaatcrisis of de oorlog in Gaza.” 

Vormende jaren

De socialisatiefase, de periode tussen het tiende en vijfentwintigste levensjaar, zijn de vormende jaren. “Wat je in deze fase leert en meemaakt, neem je de rest van je leven mee,” zegt Daniëlle. “De tijd waarin je opgroeit speelt hierin een belangrijke rol. Zo is er nu veel meer aan de hand dan toen ik opgroeide. Zo heb ik in mijn jeugd geen seconde hoeven nadenken over de mogelijkheid van een Derde Wereldoorlog, terwijl mijn kinderen opgroeien met polarisatie en grote maatschappelijke problemen. Zij moeten leren omgaan met de zekerheid van onzekerheid.” Ook qua technologie is er veel veranderd. Daniëlle: “Wij moesten wachten op het Journaal, de krant of een brief. De generaties Z en Alpha groeien op met internet, smartphones, social media, algoritmen en filters. Ze krijgen de hele dag heel veel informatie binnen via verschillende kanalen, notificaties en pushberichten. Daarbij zijn ze gewend dat alles op afroep beschikbaar is.” 

Prestatiedruk

Doordat gezinnen kleiner zijn geworden, worden de kinderen en jongeren van nu ook anders opgevoed. Daniëlle: “Ze krijgen veel aandacht en mogen thuis meepraten en meebeslissen. Social media stimuleren het geven van een mening. Ouders effenen het pad om hun kroost de best mogelijke start in het leven te geven. Daardoor worden de huidige kinderen en jongeren soms gezien als minder weerbare ‘sneeuwvlokjes’ of veeleisende prinsen en prinsessen. En ouders soms als ‘lastige’ vaders en moeders die bij het minste of geringste op school verhaal komen halen.”

Het HBSC-rapport 2021 stelt dat de leerlingen en studenten van nu een drie keer zo hoge prestatiedruk ervaren als twintig jaar geleden. Daniëlle: “Ouders willen dat hun kind een zo hoog mogelijke opleiding volgt, er zijn meer toetsmomenten en het afschaffen van de basisbeurs dwingt studenten om sneller te studeren. Dit alles past in een maatschappij waar ‘zelfredzaamheid’ de norm is geworden; je bent zelf verantwoordelijk voor je eigen succes én falen. Daarbij is er groepsdruk van sociale media en onzekerheid over de toekomst. Jonge generaties worstelen met de balans in hun drukke levens. Dit leidt vaker tot gevoelens van stress, concentratieproblemen en zelfs burn-outs.”

Afgestemd lesgeven

Elke nieuwe generatie vraagt om een afgestemde manier van lesgeven. Daniëlle realiseert zich dat met name leerkrachten en docenten van ‘de oude stempel’ hier tegenaan kunnen hikken, maar benadrukt de positieve kant ervan. “Als leerkracht of docent heb je een prachtig vak. Jij mag leerlingen of studenten voorbereiden op hun toekomstige deelname aan de maatschappij en arbeidsmarkt. Daarvoor zijn nu andere vaardigheden nodig dan vroeger. Denk aan soft skills als kritisch denken, feiten van fictie kunnen scheiden en samenwerken. Voorheen kon je een kritische vraag van een leerling of student misschien nog afwimpelen met ‘omdat ik het zeg’. Daar kom je nu niet meer mee weg. En waarom zou je dat willen? Je kunt als leerkracht of docent namelijk ook veel leren van jonge generaties. Zo daagt een kritische vraag je uit om nog eens goed na te denken en om je verhaal nog beter uit te leggen. Door nieuwe technologie in te zetten kun je nog beter aansluiten bij de belevingswereld van je leerlingen of studenten. En door mondige, zelfbewuste en toekomstbewuste leerlingen en studenten te betrekken bij dilemma’s die op school spelen, kun je generatie-overstijgend samenwerken om het onderwijs te verbeteren.”

Oog voor het individu

‘Generatiedenken’ kan handig zijn om een ander – of dat nu de leerling of de leerkracht van nu is – beter te begrijpen, maar Daniëlle benadrukt dat je er niet alles aan kunt ophangen. “Het is belangrijk om altijd oog te blijven houden voor het individu. Wees nieuwsgierig naar de ander, stel je oordeel even uit, ga in gesprek en zoek naar verbinding. Luister en wees mild. De leerlingen en studenten van nu mogen dan wel heel volwassen en wereldwijs zijn, het zijn nog steeds kinderen die begeleiding, sturing en coaching nodig hebben. Geef het goede voorbeeld, durf je kwetsbaar op te stellen en fouten te maken. Ben er voor ze als het goed gaat en wees een vangnet als ze falen. Haal waar mogelijk wat druk van de ketel door een of meerdere activiteiten van de jaarkalender te schrappen. En als je toch een keer een generatiekloof voelt, bedenk je dan: met elke generatie is het goed gekomen.”

Meer lezen over wat de leerling van nu nodig heeft?

Wil je meer lezen over hoe de verschillende generaties samenkomen in het onderwijs en hoe je inspeelt op wat de leerling van nu nodig heeft? Download dan jouw gratis exemplaar van 1801 Magazine over de leerling van nu. Boordevol interviews met onderwijsexperts, praktische handvatten en waardevolle inzichten. 

Ook je onderwijs anders organiseren?

Veel scholen willen hun onderwijs anders organiseren. Bijvoorbeeld omdat ze leerlingen meer autonomie willen geven over hun eigen leren of om de kwaliteiten van het team beter tot uiting te laten komen. Neem contact met ons op voor advies en begeleiding op maat.