"Kansengelijkheid is een selffulfilling prophecy"

Dit interview met Karim Amghar over kansen(on)gelijkheid in het onderwijs verscheen eerder in 1801 Magazine.

Karim Amghar was de jongste van elf kinderen in een Nederlands-Marokkaans gezin in Bleiswijk. Hij was een meegaande, goed Nederlandssprekende basisschoolleerling. Dat wil zeggen, totdat Karim in groep 8 schooladvies vmbo kader kreeg, terwijl zijn CITO-score vwo aangaf. Ineens werd Karim geconfronteerd met kansenongelijkheid. Er knapte iets in hem. “Op de middelbare school had ik ineens een accent en liep ik alsof ik een steentje in mijn schoen had. Ik droeg oordopjes, had een capuchon op en werd geregeld de klas uitgestuurd. Op de twee mbo-opleidingen die volgde was ik 80 procent van de tijd afwezig. Na weer eens een akkefietje met een docent zat ik jankend in de bus: stomme school, ik kap ermee!”

Sociale pijn 

Het liep anders. Zijn broer zag dat Karim aangeslagen was en praatte op hem in: je bent níét dom en het doet er wél toe. Karim laat zich overhalen en meldt zich aan bij de hbo-opleiding Communicatie & Media. “Op de roltrap van Hogeschool Inholland was ik nog steeds boos, maar eenmaal boven liep ik normaal en sprak ik met een Gooise r.” Karim belandt uiteindelijk in het onderwijs, waar hij zich verdiept in kansen(on)gelijkheid. “Ik vroeg me af: waarom deed ik zo? En waarom werd ik zo onderschat en anders behandeld door docenten die ik niets had misdaan? Ik kwam erachter dat afwijzing leidt tot sociale pijn. En dat ‘schijt hebben’, wraakgevoelens en radicaliseren manieren zijn om iets terug te doen.” 

Zelfvertrouwen

Op zijn eerste dag als docent op roc Zadkine in Rotterdam liep Karim vol goede moed zijn nieuwe, ‘lastige’ klas binnen. Zijn enthousiaste openingszin viel meteen in dorre aarde. “De jongens hingen onderuit, eentje draaide een joint. ‘Meneer, laat ons met rust’, zeiden ze. Er viel geen land met ze te bezeilen. Op een gegeven moment werd ik boos. Ik gooide mijn pen stuk op de grond en raakte mijn empathie kwijt. Pas na een gesprek met mijn leidinggevende en de studenten viel het kwartje. ‘Meneer, u bent onze vijfde docent dit jaar. Niemand vertrouwt ons en u gaat vast ook weer weg.’ Ineens herkende ik hun sociale pijn. Ik nam me voor deze jongens niet in de steek te laten. “Ik beloofde: ‘Ik ga jullie het hele jaar begeleiden’. En wat denk je? Langzaam gingen de capuchons af, kwamen ze vaker op tijd en groeide hun zelfvertrouwen. Iedereen uit die klas heeft dat jaar zijn diploma gehaald.”

“Wie je ook bent en wat je achtergrond ook is: we hebben allemaal iemand nodig die in ons gelooft."

Positieve focus

De moraal van Karims verhaal is dat het hebben van hoge of lage verwachtingen en kansen(on)gelijkheid werken als een selffulfilling prophecy. En dat deze thema’s ons allemaal raken. “Wie je ook bent en wat je achtergrond ook is: we hebben allemaal iemand nodig die in ons gelooft. We hebben ook allemaal, bewust of onbewust, een bepaald beeld van de werkelijkheid. Dat beeld is niet in beton gegoten, maar kun je zelf beïnvloeden door bewust ergens de focus op te leggen. Als je dus bewust positieve punten benoemt, dan wordt dat de werkelijkheid. Mijn boodschap aan jullie is daarom heel positief en hoopvol: onderwijsmensen doen belangrijk, impactvol werk en zijn in staat om een enorm grote, positieve bijdrage te leveren aan de samenleving.” 

Maak het verschil

Wat kunnen leerkrachten en docenten doen om de kansengelijkheid te verbeteren en het verschil te maken in het leven van de leerlingen en studenten van nu? “Wees je bewust van de impact die je hebt en wees eerlijk. Kinderen groeien op met de gedachte dat je er met hard werken wel komt, maar dat is gewoon niet waar. Het maakt wel degelijk uit waar je wieg staat.” Karim vervolgt: “Heb hoge verwachtingen en wees een vergevingsgezind vangnet voor leerlingen die falen of vallen. Bevorder de diversiteit en inclusiviteit op school, bijvoorbeeld met kunst, cultuur en sport. Investeer als team in een professionele leercultuur en relaties, onder meer met de ouders. Want opvoeden, opgroeien en leren doe je samen. Bekommer je om elkaar en maak het verschil!” 

Meer lezen over kansengelijkheid in het onderwijs?

Wil je meer lezen over kansengelijkheid in het onderwijs en hoe je inspeelt op wat de leerling van nu nodig heeft? Download dan jouw gratis exemplaar van 1801 Magazine over de leerling van nu. Boordevol interviews met onderwijsexperts, praktische handvatten en waardevolle inzichten.