Sta jij als schoolleider voor de uitdaging om de resultaten begrijpend lezen te verbeteren op jouw school? Wil je samen met jouw team een doorlopende leerlijn in begrijpend luisteren en lezen neerzetten, maar weet je niet hoe? Ben je op zoek naar een nieuwe methode of vraag je je af of het onderwijs op jouw school wel betekenisvol genoeg is? In dit blog lees je waarom het belangrijk is om de technische leesvaardigheid te verbeteren en wat je op jouw school kunt doen om de opbrengsten begrijpend lezen te verbeteren.
Het belang van begrijpend lezen verbeteren
Begrijpend lezen is een middel om de wereld om ons heen te begrijpen. De hele dag door zijn we bezig om teksten, symbolen en beelden te interpreteren. Een kleuter die onderweg een grote, gele M ziet, weet al dat daar een plek is waar je iets kunt eten. En door een plaatje op de deur weet een kind waar het toilet is. Later heeft het begrijpend luisteren en lezen nodig in het contact met anderen en om zich te kunnen redden in de maatschappij. De vraag is dus niet óf begrijpend lezen verbeteren belangrijk is, maar hóé je het leesbegrip van alle leerlingen op jouw school kunt verbeteren.
Visie op begrijpend lezen
Inventarisatie
De basisvaardigheden verbeteren begint met een inventarisatie. Om ervoor te zorgen dat leerlingen teksten beter begrijpen en kunnen interpreteren, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
- Hoe ziet onze populatie eruit?
- Hoe zit het met de woordenschat van onze leerlingen?
- Wat is het niveau technisch lezen?
- Wat wordt er op school en thuis aangeboden met betrekking tot voorlezen en zelf lezen?
- Hoe ziet ons onderwijs eruit op het gebied van boekpromotie, vrij lezen en taalspelletjes?
Visie
De volgende stap is dat je als schoolleider kritisch de visie van de school onder de loep neemt en indien nodig herijkt. Veel problemen op basisscholen ontstaan door het ontbreken van een échte visie op begrijpend lezen. Nederland is een van de weinige landen waar begrijpend lezen nog als vak wordt gegeven, terwijl het eigenlijk geen vak is. Het is veel belangrijker en breder dan dat! Dit wil je terugzien in de visie.
Zoals gezegd is begrijpend luisteren/lezen een middel om de wereld om je heen te begrijpen. Het is dus belangrijk je te focussen op het proces om tot begrijpend luisteren/lezen te komen. Leren we onze leerlingen de juiste strategieën aan waarmee zij alles kunnen lezen? Ook de leesmotivatie is bepalend als je de leesvaardigheid wilt verbeteren. Wordt technisch lezen gezien als een vak? Geven leerkrachten het signaal dat zij lezen belangrijk vinden? Laten de leerkrachten goed voorbeeldgedrag zien door tijdens het stillezen zelf ook te lezen? En zijn zij bevlogen om (als taalspecialist of samen met de taalspecialist) rijke, betekenisvolle teksten aan te bieden als aanvulling op de methode?
Benodigde vaardigheden voor begrijpend lezen
Begrijpend lezen verbeteren vraagt om het aanleren van specifieke vaardigheden, zoals vlot technisch lezen, taalkennis, kennis van de wereld en meta-cognitieve vaardigheden. Het is belangrijk om leerlingen actief te betrekken bij teksten en ze goed toe te rusten met strategieën en verschillende verwerkingsmethoden. Dit is bepalend voor hun leren en functioneren in de maatschappij.
Samenhang met andere domeinen
We kunnen het niet genoeg benadrukken: begrijpend lezen staat niet op zichzelf. Samenhang met andere domeinen is nodig om leerlingen de geletterde maatschappij te laten begrijpen. Er zijn steeds meer geïntegreerde taalmethodes, die werken met thema’s. Binnen deze thema's worden vakken als technisch lezen, stillezen, wereldoriëntatie en kennisontwikkeling geïntegreerd. De bedoeling is dat leerkrachten aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen en dat leerkrachten de leerlingen nieuwsgierig maken met betekenisvol onderwijs.
Methoden voor verbeteren begrijpend lezen
Sta je als schoolleider voor de opgave om binnen afzienbare tijd een nieuwe taalmethode aan te schaffen? Dan kun je kiezen voor een bestaande methode, zoals Nieuwsbegrip, Leeslink en Kidsweek. Je kunt ook kiezen voor de methodiek close reading. Aan het eind van het schooljaar 2023-2024 worden er vijf nieuwe methodes op de markt gebracht. Volgend jaar komen er nog twee bij.
Sommige uitgeverijen (zoals Malmberg) verbinden de leerlijn begrijpend lezen optioneel aan de nieuwe taalmethoden Taal Actief 5 (en tekstbegrip) en Staal 2. Andere uitgeverijen zoeken integratie met technisch lezen, zoals Atlantis, Estafette 3, Nieuw Nederlands Junior (module lezen) en Blink. Het is belangrijk om een methode te kiezen die goed aansluit bij de visie en populatie van jouw school.
De kracht van de leerkracht
De leerkracht speelt een cruciale rol bij het verbeteren van begrijpend lezen en het succesvol implementeren van methoden en werkwijzen op jouw school. Leerkrachten weten welke manier van werken past bij de leerlingen en hoe zij thema’s interessanter kunnen maken.
In de blog ‘Didactische vaardigheden verbeteren van leerkrachten in het basisonderwijs met EDI’ lees je hoe het versterken van de didactische instructievaardigheden van leerkrachten kan helpen om op jouw school de basisvaardigheden te verbeteren.
Professionele teams en cultuur
Een professionele cultuur binnen het team is eveneens een randvoorwaarde als je op jouw school begrijpend lezen wilt verbeteren. Zo is het helpend als leerkrachten samen (in circa 20 minuten) een les voorbereiden en nabespreken. Welke tekst zullen we gebruiken? Welke vaardigheden willen we oefenen? Hoe is het gegaan: wat werkte? Feedback geven, kritische vragen stellen, bij elkaar in de klas kijken; het zijn manieren waarmee leerkrachten elkaars kwaliteiten benutten en elkaar helpen groeien.
Begrijpend lezen verbeteren
Samenvattend kun je als schoolleider in 7 stappen begrijpend lezen verbeteren op jouw school én de juiste methode kiezen:
- Inventariseren: Wat doen we al (goed)? Waar liggen uitdagingen en verbeterpunten?
- Visie bepalen of herijken: Hebben we een échte visie op begrijpend lezen en wordt deze gedragen door het hele team?
- Methodes in kaart brengen: Wat is er op de markt?
- Methode kiezen: Welke methode past bij ons?
- Methode testen: Ga de twee meest passende methodes voor aanschaf eerst een periode uitproberen en evalueren.
- Methode aanschaffen en implementeren: Pak de implementatie gedegen aan door scholingsmomenten vast te leggen. Je kunt het maar één keer (goed) doen!
Meer vragen over het verbeteren van begrijpend lezen?
Hopelijk heeft dit artikel je meer inzicht gegeven in wat jij als schoolleider kunt doen om de resultaten begrijpend lezen te verbeteren. We begrijpen dat het verbeteren van de opbrengsten voor begrijpend lezen een complex vraagstuk kan zijn. De onderwijsexperts van 1801 staan voor je klaar om je te helpen. Wij hebben uitgebreide kennis van alle methodes en kunnen je helpen bij het kiezen en implementeren van de beste methode voor jouw school. Ook voor ondersteuning bij het verbeteren van de basisvaardigheden, de professionele cultuur en/of (didactische) vaardigheden van leerkrachten ben jij bij 1801 aan het juiste adres.
