“Waar fouten worden gemaakt, kom je tot gesprek en begint het leren”

Jacob Westra is bijna twintig jaar verbonden aan het Montessori College Nijmegen & Groesbeek. Sinds 2018 is hij een van de vier onderwijskundig schoolleiders. Volgens Jacob gaat ‘leidinggeven aan leren’ in een matrixorganisatie vooral over communiceren en faciliteren. 1801 ondersteunt de school bij duurzame onderwijsontwikkeling op alle niveaus volgens haar eigen principe: leer mij het zelf te doen. “We zijn tegen heel veel dingen aangelopen en daar hebben we veel van geleerd.”

Montessori College Nijmegen & Groesbeek is een zelfstandige, brede vo-school met zo’n 250 medewerkers en 1870 leerlingen. Volgens de principes van de Italiaanse Maria Montessori is de school een plek van vernieuwing, waar zeggenschap – van docenten én leerlingen – laag is belegd in de organisatie. Jacob: “Wij sturen al jaren op zelfstandigheid, ruimte geven, zelfontwikkeling, je netwerk inzetten en van en met elkaar leren. Je ziet deze beginselen inmiddels bij steeds meer scholen terug. Dat vind ik mooi, want de belangrijkste onderwijsopdracht is volgens mij de zoektocht naar jezelf en hoe je je verhoudt tot anderen. Het besef dat je als mens onderdeel bent van een groter geheel en dat je anderen nodig hebt om te komen tot zelfverantwoordelijk burgerschap.”

Kernteams

Binnen de teamgerichte arbeidsorganisatie (TAO) van het Montessori College Nijmegen & Groesbeek zijn de taken belegd bij kernteams. Jacob: “Wij kennen geen traditionele structuur waarbij een schoolleider de docenten aanstuurt, maar werken met taak- en experteams. Elk team bestaat uit zo’n 10 tot 15 docenten, die samen verantwoordelijk zijn voor de begeleiding van een groep van 100 tot 150 leerlingen binnen een specifieke taak of expertisegebied. Het kernteam richt zich daarbij op drie pijlers: het begeleiden van leerlingen, de onderwijskwaliteit en onderwijsontwikkeling.” Jacob is trots op het eigenaarschap en de taakvolwassenheid die hij binnen de kernteams heeft zien ontstaan. “Deze manier van werken geeft medewerkers helderheid en maakt onze school tot een krachtige eenpitter met veel sturingsimpact.”

“Ik geloof heel erg in maatwerk, procesbegeleiderschap en de kracht van samen”

Verantwoordelijkheid

Uitdagingen zijn er ook. Jacob: “Deze organisatiestructuur vraagt veel afstemming. Tussen de kernteams, met docenten, schoolleiders, de rector/bestuurder én leerlingen. Ook zij hebben een stem in hoe onderwijs vorm krijgt. Als schoolleider kijk en luister ik waar energie en commitment is om iets op te pakken. Daar sluit ik zo goed mogelijk bij aan. Door verantwoordelijkheden te beleggen, de kernteams ruimte en vertrouwen te geven en ze optimaal te faciliteren én te inspireren.”
De belangrijkste taak van een schoolleider in deze setting is volgens Jacob: op je handen zitten en niet overal bij willen zijn. “Dat geldt eigenlijk voor het hele team”, zegt hij. “De betrokkenheid op onze school is groot. Dat is geweldig, maar de verantwoordelijkheid moet bij het kernteam blijven liggen. Dat vraagt om een cultuur van: ‘Praat waarover jij gaat’.”

Voorbeeldfunctie

Jacob heeft verder gemerkt dat kernteams soms moeite kunnen hebben om het grote plaatje te zien. “Het is daarom aan mij en de andere schoolleiders om de lijn op schoolniveau te bewaken en besluiten – waarom we iets doen of juist mee stoppen – goed te verantwoorden.”
Dat ‘meenemen van het team’ kan soms nog wel beter, steekt Jacob de hand in eigen boezem. “Ook lukt het ons team nog niet altijd om een voorbeeld te zijn. Maar het is juist goed als het soms ongemakkelijk is en schuurt”, vindt hij. “Want daar waar fouten worden gemaakt, wordt het spannend, kom je tot gesprek en begint het leren.”

De kracht van samen

Het team van Montessori College Nijmegen & Groesbeek is ambitieus en leergierig. “We laten ons al vier jaar begeleiden door de onderwijsadviseurs van 1801 en dat heeft ons veel gebracht”, vertelt Jacob enthousiast. “Ik geloof heel erg in maatwerk, procesbegeleiderschap en de kracht van samen. Nico Taminiau en Myrthe van den Blink zijn kundig en richtinggevend. Ze helpen ons om handen en voeten te geven aan onze visie op eigen leiderschap en bij het borgen van een duurzame leercyclus op verschillende plekken in de organisatie. Met hun kritische vragen zetten zij ons aan het denken en creëren ze bewustzijn. Zo is het ons gelukt om samen met het hele team tot de kern te komen van wat helpend en effectief is. Verschillende collega’s hebben de vakmanschaproute gevolgd bij 1801 Academie en kwamen hier vol lof van terug. 1801 weet zich goed te verplaatsen in onze organisatie. Zo helpen ze ons bij het vertalen van het onderwijsconcept in processen, zodat we het straks zelf kunnen doen. En zo pakken we leidinggeven aan leren helemaal aan volgens Montessori.”