"Onze leerlingen lezen elke dag, de resultaten vliegen omhoog"

Basisschool De Fontein in Harmelen begon twee jaar geleden met een gestructureerd, door 1801 begeleid traject om het taal-/leesonderwijs in alle acht groepen te verbeteren en duurzaam te borgen. Het team
integreerde taal/lezen in de zaakvakken én laat alle 196 leerlingen nu elke dag een kwartier vrij lezen. “We hebben de leesmethode niet helemaal losgelaten, maar maken wel steeds vaker keuzes waardoor leerlingen
zoveel lezen tijdens de leesles.”

Op het wandbrede whiteboard in de teamkamer van Basisschool De Fontein is een uitgebreid werkschema uitgewerkt in blauwe stift. Voor het hele team zijn aandachts- en actiepunten op het gebied van taal-/leesonderwijs opgeschreven. Links onderaan staat een kort zinnetje: ‘Mooi om de ontwikkeling van groep 3 te zien’. “Dat hebben we geleerd van Mia [Versteegen, onderwijsadviseur bij 1801 – red.]”, zegt intern begeleider Lotte van Welie even later, als de bordsessies ter sprake komen. “We hebben een betrokken én kritisch team. We zijn allemaal heel ambitieus en willen er samen echt voor gáán. Daardoor vergeten we soms achterom te kijken naar alles wat we al hebben bereikt. Terwijl het belangrijk is om ook te vieren wat we goed doen.”

Onderwijsverbetering

En dat is veel, weet Marjan Meijer, al is het ook voor haar wennen om dit af en toe nadrukkelijk te benoemen.
Marjan is 15 jaar werkzaam bij De Fontein; eerst als leraar en sinds afgelopen schooljaar als directeur.
“Twee jaar geleden besloten we als team dat we de NPO-gelden wilden benutten voor een duurzame onderwijsverbetering. De resultaten
van begrijpend lezen waren niet slecht, maar konden absoluut beter”, vertelt ze. “We zijn daarom gaan investeren in ons taal-/leesonderwijs;
ons aanbod op orde brengen, het handelen van de leraren versterken en de leesmotivatie van leerlingen verhogen.”

Elke dag lezen

Een zichtbaar resultaat is dat boeken tegenwoordig prominent aanwezig zijn in de school. “Als je binnenkomt loop je gelijk tegen onze goed
gevulde bibliotheek aan”, zegt Lotte. “We hebben geïnvesteerd in een leescoördinator, die het enthousiasme van het team blijft aanwakkeren. Verder doen we veel aan leesbevordering en het bevorderen van de leesmotivatie door onder andere boekpromotie.
De leerlingen hebben een boekendoos gemaakt en stellen regelmatig een top 3 samen van de meest populaire leesboeken in hun klas. Er wordt bijna dagelijks voorgelezen in de onder- én bovenbouw en we trekken elke dag een kwartier uit voor vrij lezen in alle groepen. We zetten tutorlezen in om de leesmotivatie en het vloeiend lezen te bevorderen. En met Bouw! werken we vanaf groep 2 aan het voorkomen van leesproblemen. Hierbij gaat het niet alleen om het verbeteren van de leesvaardigheid, maar stimuleren we ook het zelfvertrouwen. Dit alles werkt heel goed. We zien de resultaten omhoog vliegen!”

Professionele leercultuur

Een paar jaar eerder is het team van De Fontein begonnen met werken aan een professionele leercultuur. “Dat is echt een voorwaarde voor
een duurzame onderwijsontwikkeling zoals deze”, zegt Marjan. “We hebben de basis goed op orde. We zijn een school waar een veilig leerklimaat heerst. Alle teamleden willen graag met en van elkaar leren en vinden het heel normaal om regelmatig even bij elkaar in de klas te kijken.”
Lotte vult aan: “We zijn allemaal heel open naar elkaar toe en nieuwsgierig hoe een ander iets doet. Kan het nog effectiever? Marjan en ik faciliteren collegiale consultatie door af en toe even een klas over te nemen.”

Bordsessies

De tweewekelijkse ‘bordsessies’ zijn een onmisbare schakel bij het borgen van de veranderingen. Marjan: “We hebben twee jaar uitgetrokken om het team de tijd te geven om zich de nieuwe manier van taal-/leesonderwijs eigen te maken. Het gevaar is natuurlijk dat afspraken wegzakken en je wordt ingehaald door de waan van de dag. Door elke twee weken een kwartier in te ruimen voor een bordsessie blijven we als team in beweging. De bordsessies zijn dus echt een stok achter de deur waarmee we elkaar actief en bij de les houden. We helpen elkaar herinneren: heb jij je collegiaal consult al ingepland? Daarnaast brengt het bord het gesprek op gang: ‘Hé, wat heeft de
maandaggroep opgeschreven?”

Totaalconcept

Het enthousiasme voor lezen werkt aanstekelijk – zowel voor de kinderen als het lerarenteam. Al zijn er natuurlijk ook uitdagingen.
“We zouden graag richting een totaalconcept gaan, waarbij we technisch lezen, begrijpend lezen en taal integreren”, vertelt Marjan.
“Dat vraagt natuurlijk wel iets van de leraren. Zij moeten zelf rijke teksten zoeken bij de thema’s die worden besproken in de zaakvakken. Dat
roept natuurlijk vragen op: Wat is een rijke tekst? Hoe ga je differentiëren bij de instructie om sterke en zwakke lezers op het juiste niveau te
bedienen? En je moet keuzes maken. We laten de methode nog niet helemaal los, maar laten soms wel iets vallen. Je kunt nu eenmaal niet alles.”

Toekomstwensen

Wensen zijn er ook volop. “Spel is de drager van het kleuteronderwijs. De overgang van groep 2 naar groep 3 willen we graag nog soepeler laten verlopen door meer spelelementen in groep 3 in te voeren. Daar kan verdieping vanuit de literatuur over de breinontwikkeling bij
helpen”, zegt Marjan, die een groot voorstander is van het inschakelen van hulp van buitenaf voor dit soort trajecten. “Het is fijn dat 1801 met
ons meedenkt. Zij kunnen alle kennis uit de vakliteratuur voor ons filteren, zodat we zeker weten dat we de goede dingen doen. Ze weten ook precies wat ervoor nodig is om de doorgaande leerlijn goed te borgen.” Lotte: “1801 is heel flexibel en kijkt goed naar wat wij als team willen. We leren veel van een ervaren onderwijsadviseur als Mia. Dat maakt dit een heel waardevol én leuk traject.”

Ook aan de slag met een traject rondom het taal-/leesonderwijs op jouw school?

Vraag eens een vrijblijvend adviesgesprek aan. De specialisten van 1801 staan voor je klaar.