“De gouden formule is dat je gestaag en cyclisch blijft doorontwikkelen”
Aventus is een bruisend roc in de regio Stedendriehoek Apeldoorn, Deventer en Zutphen. De laatste jaren heeft de mbo-school flinke stappen gezet op het gebied van hybride en vraaggestuurd onderwijs samen met bedrijven, scholen en gemeenten in de regio. Zo introduceerde de sector Zorg en Welzijn verschillende vormen van hybride onderwijs waarbij de student, meer dan voorheen, zelf aan zet is. 1801 jeugd & onderwijsadvies ondersteunde alle opleidingsteams met de training ‘Impact op leren’.
Als teammanager Maatschappelijke Zorg is Ineke Tyndall verantwoordelijk voor het doorvoeren van onderwijsontwikkelingen in de sector Zorg en Welzijn, zoals de invoering van de integrale beroepsopdrachten (IBO’s) binnen de sector Zorg en Welzijn. “Hiermee bereiden we onze studenten nog beter voor op een technologische toekomst. Op een samenleving en arbeidsmarkt die continu in beweging zijn en waar 21ste-eeuwse vaardigheden als samenwerken, onderzoeken, creatief en kritisch denken onmisbaar zijn”, zegt Ineke. “De wereld wordt steeds complexer. Daarom is het belangrijk dat jongeren stevig in hun schoenen staan en zelf de regie nemen, als burger én werknemer.”
Modulaire aanpak
De in 2018 vernieuwde onderwijsvisie van Aventus was de aanleiding voor de sector Zorg en Welzijn om te onderzoeken: wat vraagt dit van ons? “We kwamen tot de conclusie dat we ons de komende jaren willen ontwikkelen via vier lijnen”, zegt Ineke. “Op didactisch vlak hebben we gekozen voor een flexibele modulaire aanpak met veel keuzemogelijkheden voor de student. Een voorbeeld hiervan zijn de IBO’s, realistische praktijkopdrachten met persoonlijke, flexibele begeleiding. De tweede lijn is het bevorderen van de zelfregie van studenten op studie en loopbaan, waarbij de docent meer een coachende rol krijgt. Ten derde willen we het onderwijs voortaan veel meer samen met het werkveld vormgeven. De vierde lijn is dat we zijn gestopt met het maken van onderwijs per team en de traditionele vakkenstructuur. Docenten werken voortaan integraal samen in logische clusters rondom werkvelden. Zo bieden we de student nog meer flexibiliteit om zich optimaal te kunnen ontwikkelen.”
Design thinking
Ineke vertelt dat de opleidingsteams tevens zijn gaan werken volgens ‘design thinking’. “Dat bleek een briljante zet”, vertelt ze enthousiast. “Deze methode houdt in dat we het curriculum en het onderwijs niet meer alleen zelf bedenken, maar dat we cyclisch uitvragen wat de behoefte is van de doelgroep. Op basis van deze brainstormsessies scherpen we onze speerpunten steeds verder aan.”
In september 2021 gingen de opleidingsteams voor het eerst met de nieuwe manier van onderwijs geven aan de slag. Ineke: “Iedereen staat erachter, maar de docenten hadden weinig tijd om zich de nieuwe manier van onderwijs geven eigen te maken. We hebben ze behoorlijk in het diepe gegooid en dat was best spannend. Sommige docenten en studenten vonden de vrijheid een verademing. We zien dat andere teams en kwetsbare studenten meer moeite hebben met de veranderingen.”
Zoeken wat werkt
Cathelijne Pape en Jeroen Szerowski, teammanagers van respectievelijk de opleidingen Sociaal Werk (SW) en Sport & Bewegen (SB), beamen dit. “Veel SW-docenten komen uit het werkveld, beschikken over coachende vaardigheden en staan in de leerstand”, zegt Cathelijne. “Dat was voor ons dus geen moeilijke stap. Waar we wel mee stoeien, is dat onze studenten veel sturing, kaders en leiderschap nodig hebben. We zullen ze daarom echt goed moeten begeleiden en geleiden richting meer zelfregie en autonomie.”
Jeroen signaleert nog een andere ontwikkeling. “Studenten zijn veranderd door corona. Ze hebben behoefte aan een andere manier van begeleiding. Deze onderwijsontwikkeling komt wat dat betreft op het juiste moment, maar ook voor SB-docenten is het nog even zoeken wat werkt. We hebben twee grote IBO’s in een jaar en dachten studenten hiermee alles integraal aan te bieden. Dat bleek echter te veel van het goede. We merkten dat studenten het overzicht kwijtraakten, zodat we dit moesten bijstellen.” Het team van SW deelt deze ervaring. Cathelijne: “Wij werken met IBO’s van acht weken, maar dat is zeker voor eerstejaars te lang. We zijn zoekende of we de IBO’s in leerjaar één moeten opknippen in nog kleinere gehelen. Je moet echt zorgen voor een logisch geheel, zodat dat de student begrijpt waar het over gaat.”
Impact op leren
Om de teams en docenten te ondersteunen heeft Aventus in het begin veel geïnvesteerd in een passend aanbod masterclasses, trainingen en ondersteuning. Zo volgde de hele sector onder meer een intern georganiseerde scaffolding-training en het traject Impact op Leren van 1801. Hierbij gingen de teams aan de slag met een onderwerp naar keuze. “Bij Sociaal Werk dachten we dat onze doorlopende leerlijnen ondoorzichtig waren, maar die bleken studenten verrassend genoeg juist heel helder te vinden”, vertelt Cathelijne. “Wel zaten zij in hun maag met de vraag: wanneer is het goed genoeg? Dat was voor ons echt een eyeopener. Daarom hebben we onze focus verschoven naar formatief handelen. We konden hierbij putten uit het grote kennisreservoir van trainers Suzan Buurkes en Nico Taminiau. Zo hebben we bijvoorbeeld geëxperimenteerd met hoe we beoordelingsformulieren scherper en beter leesbaar kunnen maken.”
Waardevolle inzichten
Het team van Sport & Bewegen wilde graag meer inzicht in leerstrategieën. Jeroen: “Onderwijsadviseur Ilse Marks stelde voor om een enquête te houden onder studenten om te onderzoeken hoe zij nu eigenlijk leren. We vroegen ons af of we de antwoorden wel serieus konden nemen en of studenten hier zelf wel een goed beeld van hebben. Het antwoord op beide vragen is: ja. Onze studenten bleken heel goed te weten wat ze willen en wat zij nodig hebben. Dat heeft ons veel waardevolle inzichten opgeleverd. Eind van het jaar gaan we de enquête herhalen, zodat we kunnen zien waar we nog aan de knoppen moeten draaien. We hebben veel geleerd van Ilse, zoals: als je studenten serieus bevraagt, kun je serieuze antwoorden verwachten. Ze wist de juiste toon aan te slaan bij het team en dwong respect af met haar uitgebreide kennis en ervaring. De behaalde resultaten in dit team zijn indrukwekkend.”
Gestaag doorontwikkelen
Ineke weet uit ervaring dat het een denkfout is om te denken dat je na de invoering van een onderwijsontwikkeling klaar bent. “Dan begínt het pas”, zegt ze. “De gouden formule is dat je – als de pedagogische en didactische principes kloppen – gestaag en cyclisch blijft doorontwikkelen en verbeteren. Houd je hoofddoelen vast, het proces strak en zorg voor een stabiele en voorspelbare aansturing. Als je dit één of twee jaar volhoudt, zit het nieuwe onderwijs goed ingebakken. Dan bereik je wat je wilt: een vliegwieleffect dat niet meer te stoppen is.”
Over Aventus
Aventus biedt mbo-opleidingen, entreeopleidingen, volwasseneneducatie in de vorm van LLO (levenslang ontwikkelen) en voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo). Het roc telt zo’n 12.000 studenten en cursisten en circa 1.200 medewerkers, van wie een kleine 200werkzaam zijn binnen Zorg en Welzijn. Deze sector wordt gevormd door de opleidingen Verpleegkunde, Maatschappelijke Zorg, Sociaal Werk, Sport & Bewegen, Pedagogisch werk, Assistenten Gezondheidszorg en Verzorgende IG.
Meer informatie
Wil jij ook aan de slag met Impact op Leren in het mbo? Neem dan contact op met Ilse Marks via 088 1801 318 of i.marks@1801.nl.
