Meer rust, minder conflicten met De Vreedzame School

Interview met Mariëtte Neijenhuis en Anne Marie Zijlmans van de Josephschool in Pijnacker:

“De Vreedzame School blijkt een uitstekende onderlegger voor burgerschapsonderwijs”

De Josephschool is een kleinschalige basisschool met zo’n 200 leerlingen in Pijnacker-Noord. Met de methodiek De Vreedzame School brengt de Josephschool haar missie ‘Samen leren in een vertrouwde omgeving’ actief in de praktijk, met ondersteuning van 1801 jeugd & onderwijsadvies. Een gesprek met directeur Mariëtte Neijenhuis en leraar Anne Marie Zijlmans over het belang van sociale competentie, actief burgerschap en sociale integratie. “Voor ons voelt dit zó logisch.”

Op haar eigen website omschrijft de Josephschool zich als ‘groot genoeg om klein te zijn, maar klein genoeg om groot te zijn’. “Daarmee bedoelen we dat we een wijkschool zijn met stadse problematiek in het klein”, zegt Mariëtte. “We hebben een diverse doelgroep. Onze school staat in een wijk met veel sociale huurwoningen, maar ook koophuizen. Ongeveer 30 procent van onze leerlingen heeft een niet-Nederlands culturele achtergrond. Daar zitten ook kinderen bij van statushouders, die geen Nederlands spreken en soms ook binnenkomen zonder enige schoolervaring.”

Vertrouwde omgeving

Wat was de aanleiding om meer te willen investeren in burgerschap? “Een school met meer culturen en lagen geeft veel dynamiek”, zegt Mariëtte. “We merken dat veel van onze leerlingen behoefte hebben aan een vertrouwde omgeving. Je prettig en veilig voelen op school is een voorwaarde om goed te kunnen leren. Daarom bieden we modern onderwijs met een focus op rust, regelmaat en routines.” Anne Marie vult aan: “Het beginpunt van ons burgerschapsonderwijs is eigenlijk ontstaan vanuit de zorg: hoe leren we kinderen met elkaar omgaan? Daarom zijn we in 2019 gestart met De Vreedzame School.” Mariëtte: “We wilden een uniforme en gedegen pedagogische basis leggen met een doorlopende lijn vanaf groep 1, en zochten een methode die dichtbij ons lag. De Vreedzame School sluit naadloos aan bij onze visie. Echt alles aan dit programma voelt zó logisch!”

“We willen jonge mensen afleveren die de wereld een beetje beter maken”

Basis voor burgerschap

De Vreedzame School bleek bovendien, toen in 2021 de nieuwe wet voor burgerschapsonderwijs werd aangenomen, een uitstekende onderlegger voor burgerschapsonderwijs te zijn. Anne Marie: “Het programma werkt stapsgewijs, omdat je nu eenmaal niet alles tegelijk kunt oppakken. Er zit een mooie opbouw in, waarmee we ook op het gebied van burgerschap goed uit de voeten kunnen. Zo beginnen we elk jaar met de ‘gouden weken’. Deze gaan over contact maken, hoe ga je met elkaar om, hoe geef je je mening zonder dat je een ander kwetst, hoe los je conflicten op, en hoe geef je elkaar een opsteker? Sinds 2021 houden we klassenvergaderingen, waarbij kinderen mogen meedenken en -beslissen over bepaalde thema’s. In 2022 zijn we gestart met ‘kindermediators’, leerlingen van groep 7 en 8 die in gesprek gaan met jongere kinderen als er iets speelt – dat werkt goed en is heel leuk om te zien! Dit jaar hebben we vanaf groep 4 de leerlingenraad geïntroduceerd.”

“Veel ideeën zijn afkomstig van de kinderen” 

Ideeën van leerlingen

Burgerschap is een breed begrip, dat steeds vaker ‘als vanzelf’ de Josephschool binnenkomt. “Het begint steeds meer een eigen leven te leiden”, zegt Anne Marie. “We hoeven echt niet altijd meer de map van De Vreedzame School erbij te pakken om te zien wat we moeten doen. We weten wat belangrijk is en passen dat op onze eigen manier toe. Veel ideeën zijn afkomstig van de kinderen. Zo hebben we met kerstkaarten gemaakt voor de ouderen in het verzorgingshuis in onze wijk. En groep 8 heeft een flesseninzamelingsactie gehouden voor de slachtoffers van de aardbeving in Turkije en Syrië.” Mariëtte vult aan: “Met groep 8 hebben we een bezoek gebracht aan de gemeenteraad, omdat de kinderen wilden weten hoe de burgemeester en wethouders overleggen en besluiten nemen. En de leerlingenraad heeft ons geholpen om de grondwet van onze school concreter te maken. Een leerling uit groep 4 zei na afloop: ‘Ja, ik denk dat de kleuters dit beter begrijpen’.”

Meer rust, minder conflicten

Hoewel de opbrengst van burgerschapsonderwijs zich niet laat uitdrukken in harde cijfers, ziet de Josephschool wel degelijk dat deze aanpak werkt. “We zien veel meer rust in de school en minder conflicten bij kinderen”, zegt Mariëtte. “Het sijpelt overal in door: van de woordenschat en spreekvaardigheid van kinderen tot het contact met de ouders. Ik ben echt heel trots op ons team. Iedereen is betrokken en houdt elkaar scherp om De Vreedzame School tot een succes te maken.”
Anne Marie is vooral enthousiast over de snelheid waarmee de kinderen het oppikken: “Laatst las ik groep 3 voor uit ‘De hele erge Ellie en nare Nellie’ toen een van de kinderen zei: ‘Nou juf, die zitten dus echt níét op een Vreedzame School!’.”

Geen toverstokje

Gaat op de Josephschool dan alles volgens het boekje? “Welnee, we zijn niet het beste jongetje van de klas. Overal heb je kinderen die uit de bocht vliegen en het is hard werken”, zegt Mariëtte. Anne Marie sluit zich daarbij aan: “De Vreedzame School heeft ons geholpen om meer grip te krijgen op de klas en om burgerschap meer richting te geven. Maar het is geen toverstokje.”
Wensen zijn er ook nog genoeg. Mariëtte: “Ik zou de ouders graag nog bewuster bij de school willen betrekken. Zodat we ook met elkaar in gesprek kunnen gaan over een kwetsbaar onderwerp als de opvoeding. Ook zou ik het mooi vinden als het ons lukt om als Integraal Kindcentrum het gedachtengoed van De Vreedzame School breder te integreren in de wijk.”
Anne Marie zou kinderen nog meer willen leren dat zij het gedrag van een ander ook positief kunnen beïnvloeden. “Door hun eigen gedrag aan te passen kunnen zij bijvoorbeeld de sfeer in hun groep verbeteren. Of is dat te hoog gegrepen?”, vraagt ze zich vertwijfeld af. “Dat vind ik helemaal niet te hoog gegrepen”, reageert Mariëtte. “We willen jonge mensen afleveren, die begrijpen dat ze niet alleen op de wereld zijn, en die daardoor de wereld een beetje beter maken. Daar gaan we voor!”

De gereedschapskist van 1801

De Josephschool werkt al vele jaren voor verschillende thema’s samen met 1801 jeugd & onderwijsadvies (voorheen Onderwijsadvies). “We schakelen 1801 vaker in, omdat hier qua kennis en ervaring veel te halen is”, zegt Mariëtte Neijenhuis, directeur van de Josephschool in Pijnacker. “De onderwijsadviseurs van 1801 beschikken over een enorme gereedschapskist en kennen onze school. Daardoor voelen ze goed aan wat er nodig is.” Sinds de introductie van De Vreedzame School in 2018 wordt het team ondersteund door onderwijsadviseur Mia Versteegen. “Mia is heel enthousiast en bevlogen. Ze heeft De Vreedzame School geïntroduceerd op een speciale voorlichtingsavond voor ouders. Dat hadden we absoluut niet zonder haar gekund. Ook heeft ze de eerste training van de kindermediators verzorgd en ons geleerd hoe wij het voortaan zelf kunnen doen. Dat is heel belangrijk: dat je er als school daarna je eigen kleur aan kunt geven.”

Wil je meer weten over De Vreedzame School of andere programma’s of aanpakken waarmee jij burgerschap nog beter vorm kunt geven op jouw school? Kijk dan voor meer informatie op de website van 1801 en/of neem vrijblijvend contact met Mia Versteegen op. 

Wat is De Vreedzame School?
De Vreedzame School beschouwt de klas en de school als een leefgemeenschap, waarin kinderen zich gehoord en gezien voelen, een stem krijgen, en waarin kinderen leren wat het betekent om een ‘democratisch burger’ te zijn. Het programma leert kinderen onder meer om:

• op een democratische manier met elkaar beslissingen te nemen
• constructief conflicten op te lossen
• verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar en voor de gemeenschap
• een open houding aan te nemen tegenover verschillen tussen mensen
• volgens welke principes onze democratische samenleving is ingericht
• de sociale, emotionele en communicatieve vaardigheden die hiervoor nodig zijn