Leidinggeven aan een formatieve cultuur
Als je binnen jouw school of team een formatieve cultuur wilt creëren, hoe pak je dat dan aan? Trainers Ilse Marks, Renske Hoogendoorn en Helene Labout gingen samen met tientallen onderwijsprofessionals met die vraag aan de slag.
Een formatieve cultuur = een lerende cultuur
In een school waar een formatieve cultuur heerst, is niet de leraar verantwoordelijk voor het leren, maar nemen ook leerlingen verantwoordelijkheid voor hun eigen leren én dat van hun medeleerlingen. Wanneer leerlingen zelf verantwoordelijk zijn, zijn ze ook gemotiveerder.
Een ander belangrijk aspect van een formatieve cultuur zijn de toetsmomenten. Juist de informele, cijferloze toetsmomenten (zoals een gesprekje of feedback van een medeleerling) zijn van groot belang. Hiermee kunnen, indien nodig, de instructie en leerstrategie worden aangepast. In een formatieve cultuur is ál het leren van belang. Voor de ene leerling ziet vooruitgang er immers heel anders uit dan voor een andere leerling.
Maar hoe creëer je nu zo’n cultuur op jouw school of binnen jouw team? Waar begin je?
1. Gezamenlijke visie
Zorg dat je een gezamenlijke visie op leren en begeleiden hebt. Wat vinden jullie belangrijk? Waar willen jullie vanaf? Hoe ziet de ideale situatie eruit? Wat is ervoor nodig om daar te komen? Zorg dat de wensen te vertalen zijn naar de praktijk en spreek heldere (verbeter-) doelen af.
2. Leerstructuur
Leren doe je niet alleen, ook niet als school(bestuur) of team. Zorg ervoor dat de organisatiestructuur en de werkwijze het ‘samen leren en ontwikkelen’ ondersteunt. Maak gebruik van gedeeld leiderschap: verdeel taken en verantwoordelijkheden. Zorg ervoor dat je ook leermomenten inplant, zoals lesbezoeken, gezamenlijke lesvoorbereidingen en feedbackmomenten.
3. Systemen
Het is belangrijk dat er een transparant leerlingvolgsysteem is, dat inzicht geeft in de voortgang en opbrengsten. Daarnaast is het belangrijk dat het kwaliteitssysteem de cyclische planning en implementatie ondersteunt.
4. Leercultuur
Iedereen is verschillend en heeft andere kwaliteiten. Erken die ongelijkheid en maak daar gebruik van! Zorg dat het oké is om fouten te maken; daar leer je immers van. Je kunt daar positief mee omgaan, zoals met een ‘faalbokaal’ voor de beste fout. Vergeet daarnaast niet om ook de successen te vieren en te delen! Als er in jouw school een formatieve cultuur heerst, kan iedereen – van leerling, leraar en ondersteunend personeel tot de leidinggevenden – antwoord geven op de volgende vragen:
- Waar werken we naar toe?
- Waar staan we nu?
- Wat is onze volgende stap?
- En wat betekent dat voor mijn eigen leren?
Meer informatie?
Wil je meer weten over het creëren van een formatieve cultuur binnen jouw school of roc? Neem dan contact op met Ilse Marks.
