Alles is taal, maar is taal alles?

Anne Jan van den Dool is onderwijsadviseur. Hij heeft een groot hart voor het onderwijs en maakt zich dagelijks sterk om iedere leerling optimaal te laten leren. Daarvoor werkt hij met leraren, teams, directeuren en bestuurders aan de randvoorwaarden voor goed onderwijs.

"Alida Oppers, inspecteur-generaal van de Inspectie voor het Onderwijs, pleit ervoor dat leerlingen een voldoende voor Nederlands moeten halen om te kunnen slagen. “In het mbo-2 zien we dat 15 procent van de studenten wel het diploma krijgt, maar dan onder het taalniveau zitten dat je minimaal nodig hebt om jezelf een beetje te redden in de maatschappij”, legt zij uit aan de NOS.
Ik was best onder de indruk van die uitspraak. Blijkbaar lukt het ons niet om gewone leerlingen na veertien jaar onderwijs ver genoeg op te leiden dat zij zich kunnen redden in de maatschappij. Zelfs niet een beetje. En dat heeft alles te maken met hun taalbeheersing.
Ik vraag me af hoe het kan dat we met elkaar een kwalificatiedossier vaststellen waarmee je, volgens de inspecteur-generaal althans, helemaal niet gekwalificeerd bent. Welk inzicht heeft de Inspectie dan dat de minister van Onderwijs, die het kwalificatiedossier vaststelt, niet heeft? En zou dat met de taalbeheersing van de inspecteurgeneraal te maken hebben? Of met die van de minister?

Dat taal de toegang is tot de maatschappij zie je in heel het onderwijs. Alles wat we doen op school, de lessen die we aanbieden
en de toetsen die we afnemen, gaan door het filter van die taal. Als je de taal niet beheerst, kun je de les niet volgen. Alles is taal.
Bij iedere voldoende die je haalt, weet je in ieder geval zeker dat je taalbeheersing goed genoeg is om de toets te begrijpen.
Bij de gemiddelde niveau 2-opleiding op het mbo wordt tijdens de proeve of het praktijkexamen een presentatie van de student
beoordeeld. Daarnaast wordt er allerlei verslaglegging, portfolio en reflectie van de student gevraagd. Zonder de taal te beheersen is het
onmogelijk om op die onderdelen een voldoende te halen.

En dan kom ik toch weer terug bij de uitspraak van de inspecteurgeneraal. Dat je op niveau 2 een diploma kunt halen zonder je taal te beheersen lijkt me ondenkbaar. Ik kan me wel voorstellen dat je je diploma kunt halen terwijl je op de toets voor Nederlands een onvoldoende haalt. Gelukkig heb je dan bij die andere vakken aangetoond dat je je taal voldoende beheerst om je beroep uit te
oefenen.”

Ik denk zelfs dat wanneer je je beroep uitoefent, je dus deelneemt aan de maatschappij. Meer dan een beetje. Je draagt eraan bij zelfs.
Ondanks het feit dat je op een deelvaardigheid bij taal wat lager scoort. Het schijnt dat ministers of andere overheidsmedewerkers
soms ook laag scoren op luistervaardigheid en toch nog steeds deelnemen aan de maatschappij. Ondanks dat alles uiteindelijk
taal is, is taal toch echt niet alles. Dat hoeft zeker niet aangepakt te worden met een extra exameneis."