Zelfstandige, gemotiveerde leerlingen die goed weten wat ze willen leren en hoe ze dat kunnen aanpakken: dat is de droom van iedere leraar. Toch bepaalt de leraar nog vaak hoe een leerling moet leren en hoe succes eruitziet. De Karel Eykman School in Amstelveen besloot als team dat dit niet langer bij hun visie op goed onderwijs aansloot. Na een stevig gesprek over missie en visie gingen ze een half jaar geleden met Impact op Leren aan de slag. Wat heeft het ze opgeleverd?
We spreken Sunita Konings (adjunctdirecteur bovenbouw en leraar van groep 7), Lucia van Turennout (schoolopleider, coach en deeltijd leraar van groep 3) en Joke Feenstra (leraar van groep 6). “Het afgelopen schooljaar is er bij ons op school veel gebeurd”, zegt Joke. “De vorige directeur ging weg en er kwamen veel nieuwe leraren bij. Omdat we zo’n nieuw team vormden, en omdat er wat verbeterpunten vanuit de inspectie waren, zijn we een verandertraject gestart. We wilden ontdekken wat onze gezamenlijke missie is en wat we belangrijk vinden. Ook wilden we ontdekken hoe we meer uit onze leerlingen kunnen halen én hoe we de dialoog gaande kunnen houden in het team. We besloten 1801 te vragen om ons hierbij te helpen.”
V.l.n.r. Laetitia Asser, Joke Feenstra, Irma van Harten, Lucia van Turennout en Sunita Konings
Samen met adviseurs Hanneke van der Geest en Niek Peereboom ging het team van de Karel Eykman School aan de slag met Impact op Leren: een combinatie van teamscholing, teamleren en werken met een impactteam. Joke, Lucia en Sunita zijn onderdeel van het impactteam. Sunita: “Je zou het impactteam als team binnen het team kunnen zien. Onze rol is om draagvlak te creëren, de voortgang te monitoren en ervoor te zorgen dat de dingen die we afspreken, ook echt in gang worden gezet. We waren ook betrokken bij de nulmeting (waar staan we nu?) en mochten meedenken over welke leermodules nuttig zijn voor ons team.” Joke voegt toe: “Dat vonden we heel fijn: we konden zelf bepalen welke leermodule prioriteit heeft en waar we als eerste mee aan de slag wilden. Voor ons team was dat de module Leerhouding.”
Lucia: “De nulmeting bij deze module bestond uit vragen als ‘Wat doe je als je iets moeilijk vindt?’ en ‘Wanneer ben je bij ons op school een goede leerling?’. Uit de antwoorden bleek dat de leerlingen erg leraargericht waren. Als ze hulp nodig hadden, vroegen ze dat alleen aan de leraar. En een goede leerling was in hun ogen een leerling die stil was en zijn vinger opstak.” Joke: “Terwijl we hadden gehoopt dat ze antwoorden zouden geven als ‘Als ik weet wat ik moet kunnen’ of ‘Als ik zelfstandig kan werken’.” De school had ook van de inspectie meegekregen dat ze meer uit de leerlingen konden halen als ze deze zelf op onderzoek zouden laten uitgaan. Het team ging in de klas aan de slag met het vergroten van het eigenaarschap en de motivatie en betrokkenheid van leerlingen.
Een belangrijk onderdeel was de bewustwording bij leerlingen. Joke: “We hebben de Leerkuil uitgebreid behandeld in de klas. Daarmee visualiseer je het leren: het laat zien welke gedachtes een leerling kan hebben op het moment dat hij iets nieuws probeert te leren. We hebben besproken wat je kunt doen als je iets moeilijk vindt. We stimuleren de leerlingen de 4 b’s te gebruiken: eerst de bron raadplegen, dan hun brein, vervolgens de buur en als laatste de ‘baas’ (leraar). Het is mooi dat leerlingen zelf leren herkennen hoe hun leerproces eruit ziet. Soms roept er één: Oh, ik zit nu in de leerkuil! De zelfstandigheid van leerlingen is enorm toegenomen.” Teamleren Het gaat bij Impact op Leren niet alleen over het leren van leerlingen en studenten, maar juist ook over het leren van leraren en docenten én over het leren van teams. Joke: “In onze school heerste een hiërarchische, strikte cultuur. Dat is nu wel anders: wie het weet mag het zeggen, in plaats van ‘de baas mag het zeggen’. Dat is fijn, maar het is ook even wennen. Je mag veel meer een beroep doen op je eigen kennen en kunnen. Nu wordt er schoolbreed gesproken over wat een goede leraar is, en wat een goede les. Ook leraren hebben een leerkuil. Ik was in het begin van mijn carrière geneigd om alles voor mijn leerlingen op te lossen. Maar dat is helemaal niet nodig: leerlingen kunnen juist ontzettend veel zelf; veel meer dan ik in eerste instantie dacht. Ook heb ik geleerd dat je moet opletten hoe je je feedback formuleert. Zo kun je kinderen helpen om op een positieve manier in de leerkuil te stappen om er met vertrouwen in zichzelf beter uit te komen.”
Het impactteam is de aanjager, maar de veranderingen en verbeteringen worden schoolbreed gedragen en ingevoerd. Lucia: “Tuurlijk, de één pakt het gemakkelijker op dan de ander, maar het team is gelukkig heel welwillend. Het scheelt hen ook dat wij veel voorwerk doen en met 1801 schakelen. We hoeven niet met z’n allen het wiel uit te vinden. Het fijne van deze methode is het ‘train de trainers-principe’: wij kunnen de leraren begeleiden die niet in het impactteam zitten. Zo geven we samen ons onderwijs vorm en leren we samen van de fouten die we maken. En we zijn het er allemaal over eens dat de impact van het leren belangrijker is dan het leren zelf.” Sunita: “Het samen bouwen zorgt er ook voor dat het team gemotiveerd is. Het is echt heel leuk om samen ergens voor te gaan!” En de stip op de horizon? “We willen dat onze leerlingen zich verantwoordelijk voelen voor zichzelf en hun omgeving. Als we die visie terugzien in de praktijk, zijn we tevreden. We willen samen leren onszelf te zijn; dat geldt voor iedereen binnen onze school!”
Met Impact op Leren kun je als onderwijsinstelling (zowel in het po, vo als mbo) écht het verschil maken in het leren en de ontwikkeling van leerlingen en studenten. Meten en weten wat je impact is en waarom je welke strategieën op welk moment hierin toepast, maar ook verandering doorvoeren en stappen durven zetten in onderwijsverbetering. Impact op Leren bestaat uit een combinatie van teamscholing, teamleren en werken met een impactteam. In het programma richten we ons op: