Hoe zorg je ervoor dat de docenten die in jouw montessori-school werken de kennis bezitten die ze nodig hebben om goed les te kunnen geven? Door ze goede montessori-opleidingen en cursussen aan te bieden. Maar dat is zo simpel nog niet, constateerde de Kenniskring Professionalisering van de Nederlandse Montessori Vereniging. Iedereen mag montessori-professionalisering aanbieden en er is geen vooraf afgesproken zicht op de kwaliteit. De hoogste tijd voor een kwaliteitsstandaard! We spraken met Berni Drop (rector/bestuurder van Montessori College Nijmegen Groesbeek), Conny van der Zande (rector Haags Montessori Lyceum) en Myrthe van den Blink (onderwijsadviseur bij 1801 jeugd & onderwijsadvies) over de totstandkoming van het kwaliteitskader.
Berni, Conny en Myrthe, jullie hebben het afgelopen jaar gewerkt aan een kwaliteitsstandaard voor opleidingen en trainers. Waarom was het nodig om deze kwaliteitsstandaard op te stellen? Wat was de aanleiding?
Berni: “Er waren verschillende aanleidingen. Vanuit de Nederlandse Montessori Vereniging wilden we graag grip op kwaliteit krijgen. We zagen namelijk dat verschillende trainers montessori-opleidingen en -cursussen aanbieden, maar er was voor het voortgezet onderwijs geen kwaliteitskader waar zo’n opleiding of cursus dan aan moest voldoen. Als schoolleider weet je dan niet of datgene wat verteld wordt aansluit bij wat jouw school uitdraagt aan montessori-visie en -uitgangspunten, want er zijn een aantal belangrijke nuances.” Conny: “En dat was de tweede aanleiding: een gezamenlijke taal ontwikkelen. Sommige opleiders volgen de bewoordingen van Maria Montessori enorm letterlijk, terwijl andere opleiders daar wat losser me omgaan. Het kwam voor dat we verzandden in talige discussies over het begrip ‘meesterschap’, terwijl we het eigenlijk over de inhoud willen hebben. Dat willen we met het kwaliteitskader ondervangen.”
Conny van der Zande, Myrthe van den Blink en Berni Drop op het Montessori College in Nijmegen
De visie was er wel, maar het formuleren van een kwaliteitskader was lastig. Hoe kwam dat? En wat maakt dat het nu wel gelukt is?
Berni: “Er hebben zich in het verleden al veel mensen vastgebeten op een kwaliteitskader, maar dat heeft niet tot een eenduidig document geleid. De waan van de dag, en de neiging om eindeloos te filosoferen zaten ons in de weg. Daarom was het zo fijn dat Myrthe van den Blink van 1801 jeugd & onderwijsadvies kon aanhaken. We hadden echt iemand nodig die verstand had van opleiden en die ons kon helpen bij het opstellen van het raamwerk. Myrthe weet hoe je een kwaliteitskader schrijft en heeft ons streng en daadkrachtig bij de hand genomen. Conny: “Zij kon onze gedachtestroom versimpelen en concretiseren. Myrthe heeft ook workshops begeleid voor schoolleiders en een conferentie georganiseerd voor montessori-opleiders, om te horen wat voor hen de essentie is van goede montessori-professionalisering. We wilden graag input vanuit de hele organisatie, om te voorkomen dat we een kwaliteitskader zouden presenteren waarin mensen ons onderwijs niet zouden herkennen.”
Hoe hebben jullie ervoor gezorgd dat de kaders bij het montessori-onderwijs passen?
Myrthe: “De basis van het kwaliteitskader wordt gevormd door vier inhoudelijke kaders, namelijk:
- visie op professionalisering, waarbij de drie opleidingsgebieden centraal staan (ik, wij en het)
- brede montessoridoelen
- montessorikarakteristieken
- de pedagogische houding (o.a. beschreven door Rubinstein in het rode boekje)
Als we naar deze basisingrediënten kijken als een schoolgebouw, dan zien we dat de visie op professionalisering het fundament is, de basis waar vanuit we werken en ons werk aangaande professionalisering continu behoren te toetsen. De brede doelen zijn het dak van het gebouw. Dit is onze bedoeling: waartoe we in het montessori-onderwijs werken en waartoe we onze montessori-opleidingen verzorgen. De montessori-karakteristieken vormen samen met de pedagogische grondhouding de rest van het huis. Dit is hoe we de dingen doen, onze didactische en pedagogische uitgangspunten die zorgen voor de invulling van het dagelijks handelen in de professionaliseringstrajecten.”
Berni: “De focus lag op een ontwikkelingsgericht kader dat naadloos aansluit bij het montessori-onderwijs. In de brede doelen en de karakteristieken vind je de taal terug die we in ons onderwijs gebruiken, van de organisatie tot HRM. Het was niet meer dan logisch dat dat ook in het kwaliteitskader terugkwam. De uitdaging zat hem in het expliciet maken en concretiseren naar uitgangspunten voor goede professionalisering.”
Als jullie op dit proces terugkijken, waar zijn jullie dan trots op?
Berni: “Ik ben heel trots op het eindproduct dat er ligt. Dat het ons na al die jaren discussiëren is gelukt om een goed kwaliteitskader te realiseren, én dat we het proces niet uit handen hebben gegeven. De schoolleiders bepalen wat kwaliteit is en wat het aanbod zou moeten zijn; niet een hogeschool, een belangenvereniging of een aanbieder van montessori-cursussen. Dat maakt veel uit in het eigendom en eigenaarschap.” Conny vult aan: “Ik ben ook trots op het feit dat we ondanks de stroperigheid van het proces hebben doorgezet. En ik heb er zelf ook heel veel van geleerd. Enige wrijving en worsteling is goed voor het proces, maar dan heb je wel iemand als Myrthe nodig om weer boven te komen.”
En hoe gaat het nu verder met het kwaliteitskader?
Myrthe: “We gaan een kenniskring opzetten voor opleiders en een pilot draaien met het certificeren van drie soorten opleidingen of opleiders. We zijn nu bezig met het inrichten van de certificeringsprocedure, zodat we in de toekomst alle opleidingen langs het kwaliteitskader kunnen leggen. Die pilot, de certificeringsprocedure en de nieuwe kenniskring voor opleiders zijn bedoeld om het kwaliteitskader door te ontwikkelen en tot leven te brengen, zodat het kwaliteitskader geen stuk papier blijft.”
Berni: “Het onderliggende doel hierbij is ook om te kijken of we min of meer een dekkend aanbod aan professionalisering hebben. Zijn er nog hiaten of gaten en zo ja, op welk gebied?”
Myrthe: “Ook heb ik in opdracht van de kenniskring alle montessori-vo-scholen gevraagd om aan mij te laten weten welke opleidingen zij intern aanbieden die in aanmerking komen voor een toets met het kwaliteitskader. Zo kunnen we allereerst inventariseren wat er allemaal is, want daar is eigenlijk ook geen zicht op vanuit de vereniging. Zodra we dat in beeld hebben, kunnen we kijken naar de kwaliteit van het aanbod. En zo zetten we steeds een mooie stap verder!”
Over het kwaliteitskader
Het kwaliteitskader is een raamwerk waarin wordt beschreven wat de normen voor een goede opleiding zijn en hoe de verschillende betrokkenen kunnen werken aan de kwaliteit van professionaliseringstrajecten.
Het kwaliteitskader beschrijft de kwaliteitsnormen die zowel de ontwerpers als uitvoerders handvatten geven om de inrichting en uitvoering van de trajecten te (her)ontwerpen en te evalueren. Het kwaliteitskader biedt hiermee tevens een kader voor (periodieke) toetsing en monitoring van de kwaliteit van de opleidingen, professionaliseringstrajecten en opleiders.
Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met Myrthe van den Blink (m.vdblink@1801.nl of 088 1801 779).
