Deep Democracy, een krachtig instrument voor duurzame besluitvorming binnen groepen, gaat verder dan ‘de meeste stemmen gelden’. Het draait om het benutten van de collectieve wijsheid van de groep en het erkennen van de waarde van diverse perspectieven. In deze blog duiken we dieper in deze aanpak, ontdekken we hoe het proces verloopt en hoe het groepen helpt om gezamenlijk tot weloverwogen en gedragen beslissingen te komen.
De wijsheid van de groep
Deep Democracy kan ingezet worden om samen tot een antwoord op een vraag te komen, bijvoorbeeld ‘Willen wij als school af van een summatieve toetscultuur waarin cijfers de belangrijkste graadmeters zijn?’. Bij aanvang van een sessie is het cruciaal om de veiligheidsprincipes vast te stellen. Deze omvatten het idee dat niemand het monopolie heeft op de waarheid, de bereidheid om van elkaar te leren, en het besef dat we elkaars hulp nodig hebben om betere luisteraars te worden. Dit creëert een atmosfeer van openheid en respect.
Dan is het tijd om de mogelijke antwoorden op deze vraag te verkennen. Dit gaat vaak verder dan een simpel ‘ja, dat willen we’ of ‘nee, dat willen we niet’. Elke optie of scenario krijgt fysiek een plaats in de ruimte. Deelnemers worden aangemoedigd om hun gedachten hardop uit te spreken zonder beperkingen. Belangrijk is dat er geen discussie plaatsvindt; in plaats daarvan wordt een ander inzicht naast of tegenover het oorspronkelijke statement geplaatst. Het doel is om zoveel mogelijk inzichten en invalshoeken te verzamelen, gebruikmakend van de wijsheid en potentieel van de groep (waarbij met name de minderheidswijsheid, die meestal maar moeilijk op tafel komt, wel opgehaald wordt).
Het verloop van het gesprek
Als de groep mensen of het team elkaar kent en er een veilige sfeer hangt, zul je zien dat de deelnemers snel en ongefilterd argumenten voor en tegen bedenken. Juist omdat ze geen positie hoeven kiezen, maakt dat alle wijsheid op tafel wordt gelegd. De neutrale gespreksleider faciliteert het proces, soms richting gevend bij vaag geformuleerde statements. De discussie neigt altijd naar voor of tegen, zonder in het midden te blijven hangen. Hier heeft de gespreksleider ook een belangrijke rol: voor het proces is het belangrijk dat er stelling wordt ingenomen. Als een deelnemer twijfelt, helpt de gespreksleider hem of haar bepalen bij welk scenario het standpunt hoort.
Na het debat volgt de fase van het benoemen van de belangrijkste punten en het delen van persoonlijke reacties. Gedurende dit proces zie je dat de groepsdynamiek verandert: mensen komen dichter bij elkaar.
Stemming en besluitvorming
De stemming vindt plaats nadat de grote lijnen zijn besproken en iedereen de kans heeft gehad om te reageren. Belangrijk is om te peilen of er op basis van wijsheid een consensus is en of iedereen zich gehoord voelt met het nemen van een besluit. De gespreksleider geeft ruimte aan iedereen, inclusief degenen die nog niet zijn gehoord, en kan vragen stellen als: "Wat gaat er door je heen?" of “Wat is er nog niet gezegd?”.
Na de stemming evalueert de gespreksleider of er een besluit kan worden genomen. Als er twijfel is, wordt dit uitgevraagd. Diegenen die nog niet voor zijn worden uitgenodigd om hun behoeften uit te spreken, waarna de gespreksleider vraagt of ze nu kunnen instemmen met het voorstel.
De kracht van fysiek keuzes maken
Het meest opvallende aspect van deze manier van werken is dat mensen fysiek kiezen voor een bepaalde optie tijdens het ‘debat’, en dat het besluit wordt gedragen door de meerderheid. Het proces biedt ruimte voor alle mogelijke emoties en zorgt ervoor dat deelnemers letterlijk achter hun beslissing gaan staan. Dat zal er in een later stadium voor zorgen dat ze minder snel terugkrabbelen. Hierdoor ontstaan krachtige, gedragen afspraken over de vervolgstappen en verantwoordelijkheden.
Deep Democracy is niet slechts een methode; het is een reis naar duurzame besluitvorming waarbij de stem van iedereen gehoord wordt. Door de inzet van deze aanpak kunnen groepen met uiteenlopende perspectieven en ideeën samenwerken om weloverwogen keuzes te maken, en zo een vruchtbare basis leggen voor toekomstige samenwerking.
Meer weten?
Op woensdag 15 mei 2024 verzorgt Nico Taminiau een workshop ‘Deep Democracy: het voeren van het niet-gevoerde gesprek’ tijdens het congres Grip op gedrag. Laat je in deze workshop inspireren door de mooie methodiek Deep Democracy, met de bijzondere kijk op besluitvorming en groepsdynamiek.
