De kaartverkoop voor het 1801-congres ‘Grip op gedrag’ op 15 mei 2024 is van start gegaan. Opvallend is de grote belangstelling voor de workshop over collective teacher efficacy. Samenstellers Hanneke van der Geest (adviseur en accountmanager) en Renske Hoogendoorn (adviseur) zijn blij, maar niet verrast dat steeds meer scholen met dit concept aan de slag willen. “Collective teacher efficacy is breed toepasbaar en heeft ontzettend veel voordelen”, zegt Hanneke. Heb jij de term weleens gehoord, maar weet je niet precies wat het inhoudt? Dan is dit artikel voor jou.
Wat is collective teacher efficacy?
“Collective teacher efficacy is een beetje een moeilijke term, die zich niet zo gemakkelijk laat vertalen naar het Nederlands”, zegt Hanneke. “De letterlijke vertaling ‘gezamenlijke leraar effectiviteit’ dekt de lading namelijk niet. In plaats van ‘effectiviteit’, dat actie suggereert, gaat dit concept veel meer over een gedeelde overtuiging. Het gezamenlijke geloof dat je met z’n allen iets kunt verbeteren. Dat je als team écht het verschil kunt maken voor de leerlingen.”
Waar komt het idee van collective teacher efficacy vandaan?
“Collective teacher efficacy is een voortvloeisel van de theorie over self efficacy van Albert Bandura”, vertelt Renske. “Deze Canadese psycholoog definieerde zelfeffectiviteit als de overtuiging van een persoon dat hij of zij in staat is om de juiste dingen te doen om succesvol te zijn. Collective teacher efficacy is als het ware de meervoudversie: als team heb je de gezamenlijke overtuiging, bereidheid en motivatie om de juiste dingen te doen op school en in de klas om je doelen te bereiken.”
Het leuke van collective teacher efficacy is volgens Hanneke de self fulfilling prophecy of het Pygmalion-effect ervan. “Het is natuurlijk een beetje een kip-ei-verhaal, maar de overtuiging dat je als team succesvol bent, leidt tot succesvolle acties. Andersom versterken succesvolle acties de overtuiging dat je als team op de juiste weg bent. Je gaat er dus naar leven.”
Wat levert collective teacher efficacy op, waarom moet je dit als school willen?
Hanneke en Renske kijken elkaar aan met een blik van: waar zullen we eens beginnen? Hanneke: “De bekende onderwijsprofessor John Hattie heeft onderzocht dat collective teacher efficacy een van de meest impactvolle factor is voor het leren van leerlingen. De resultaten verbeteren, gedragsproblemen nemen af en teamleden ervaren minder professionele eenzaamheid. Ook werkt het kansengelijkheid in de hand.” Renske vult aan: “Collective teacher efficacy ligt aan de basis van een goede en veilige schoolcultuur en een professionele leercultuur. Het vergroot de zelfeffectiviteit van de teamleden en vergroot het werkplezier. De wetenschap dat je samen ergens aan werkt en vorderingen maakt, kan een gevoel van werkdruk veranderen in collectief werkgeluk.”
Hoe breng je collective teacher efficacy in de praktijk?
“Ken je de ‘Golden circle’ van Simon Sinek?”, vraag Renske. “Collective teacher efficacy begint eigenlijk vanuit de ‘why’, oftewel de missie en visie van de school. Waar sta je als school voor en waarom doe je als team wat je doet?” Hanneke: “Teams met een hoge mate van collective teacher efficacy weten wat ze doen en waarom ze dat doen. Ze werken doelgericht, maar staan tegelijkertijd open voor nieuwe inzichten. Als iets niet blijkt te werken, zijn ze bereid om iets anders te proberen. Ze gooien dan niet meteen de handdoek in de ring, maar tonen inzet en doorzettingsvermogen. Teamleden spreken doelgerichte acties af, kijken bij en leren van elkaar, geven feedback, moedigen elkaar aan en zorgen samen voor een veilige informele en professionele cultuur. Ze hebben hoge verwachtingen van elkaar én van hun leerlingen. Als team zijn ze minder snel geneigd om leerlingen door te verwijzen naar het speciaal basisonderwijs.”
Hoe weet je of je het goed doet en wanneer ben je klaar?
Hanneke: “In veel scholen zijn al elementen van collective teacher efficacy aanwezig. Dat voel je aan alles. Het belangrijkste is dat je als team begrijpt wat collective teacher efficacy is en het belang ervan inziet. Dat de overtuiging sterk aanwezig is binnen het voltallige team. Het duurt vaak even voordat iedereen het concept écht snapt en goed doorleeft wat het betekent. Pas als aan deze voorwaarde is voldaan, kun je het concept aandacht geven en op alle vlakken binnen de school voeden. Collective teacher efficacy is een beweging die gaat over het gedrag van mensen – volwassenen en kinderen. Zodoende zal het altijd een thema zijn binnen het onderwijs en is er dus geen eindpunt.”
Wat kunnen we in jullie workshop leren over collective teacher efficacy?
“We zullen allereerst het concept nog eens goed uitleggen en plaatsen. Vervolgens gaan we aan de slag met de ‘hoe’-vraag. We leren je herkennen waarom processen soms onvoldoende slagen en hoe je de dynamiek binnen jouw team kunt versterken”, zegt Renske. “Voor deze workshop hebben we ons laten inspireren door een lezing van de socioloog/onderzoeker Illias el Hadioui over het voorkomen van professionele eenzaamheid en het voeren van een onderwijskundige dialoog”, vertelt Hanneke. “We gaan dieper in op de bronnen van zelfeffectiviteit. Zo werken toe naar hoe jij samen met collega’s op jouw school ook de prachtige ervaring van collective teacher efficacy kunt realiseren.”
Meer weten?
Wil je meer weten over actuele thema’s als collective teacher efficacy, impact op gedrag, gedeelde verantwoordelijkheid, gespreid leiderschap en sociale veiligheid? Kom dan naar ons congres ‘Grip op gedrag’ op 15 mei 2024 – je kunt je hier inschrijven. Wil je als school direct aan de slag met collective teacher efficacy, neem dan contact op met Hanneke van der Geest of Renske Hoogendoorn.
